W odpowiedzi na pismo Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej w sprawie uruchomienia
drugiej transzy pomocy dla rolników dotkniętych kryzysem spowodowanym wystąpieniem pandemii
COVID–19, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju wsi informuje:
Warunki udzielania nadzwyczajnego tymczasowego wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu
Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) określa art. 39b rozporządzenia
nr 1305/2013, zgodnie z którym Państwo członkowskie ma ukierunkować pomoc do rolników lub
małych i średnich przedsiębiorstw prowadzących działalność przetwórczą najbardziej dotkniętych
kryzysem związanym z COVID–19 przez określenie warunków kwalifikowalności i, tam gdzie uzna to
za właściwe, kryteriów wyboru, które są obiektywne i niedyskryminacyjne.
W związku z powyższym w Polsce w ramach prac nad tym instrumentem wsparcia dokonano analizy
sytuacji w rolnictwie i sektorze przetwórstwa, wprowadzania do obrotu lub rozwoju produktów rolnych
objętych załącznikiem I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Biorąc pod uwagę m.in.
wysokość strat w poszczególnych sektorach produkcji rolnej w najtrudniejszym dla gospodarki okresie
(tj. marzec – kwiecień 2020 r.) oraz ograniczony budżet przewidziany na to działanie (273 379 123
euro), określono, że pomoc zostanie skierowana do rolników, którzy zajmują się rodzajami produkcji
rolnej wymienionymi w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 sierpnia 2020 r.
w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje
typu „Pomoc dla rolników szczególnie dotkniętych kryzysem COVID-19” w ramach działania
„Wyjątkowe tymczasowe wsparcie dla rolników, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich
przedsiębiorstw szczególnie dotkniętych kryzysem związanym z COVID-19” objętego Programem
Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1467), tj.: wołowiny, mleka,
trzody chlewnej (prosiąt), baraniny/jagnięciny, kóz, drobiu rzeźnego (kurczęta, gęsi i indyki), drobiu
hodowlanego w związku z prowadzeniem produkcji jaj wylęgowych kur rzeźnych oraz roślin
ozdobnych pod osłonami ogrzewanymi. Należy przy tym podkreślić, że celem przedmiotowego
wsparcia była rekompensata przynajmniej części strat jakie rolnicy ponieśli w wyniku wystąpienia
pandemii COVID-19 w ww. okresie i rozwiązania problemów z płynnością finansową zagrażającą
ciągłości działalności rolniczej gospodarstw prowadzących produkcję w tych sektorach. Dodatkowo
pomoc miała stanowić zachętę do kontynuowania prowadzonej produkcji w celu zminimalizowania
ryzyka spadku poziomu produkcji w poszczególnych sektorach po zniesieniu ograniczeń
wprowadzonych w wyniku epidemii COVID–19.
Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, należy podkreślić, że była to jednorazowa pomoc – odbył się
jeden nabór wniosków o przyznanie pomocy w terminie od 9 września do 7 października 2020 r.
w ramach którego wpłynęło 195 614 wniosków. Wydano 180 315 pozytywnych decyzji w sprawie
o przyznanie pomocy i do końca grudnia 2020 r. zrealizowano płatności w wysokości 1,196 mld zł.
Nie przewiduje się kontynuowania tej pomocy.
W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 uruchomiona została również
pomoc dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą w sektorze
rolnym i przetwórstwie rolno-spożywczym w formie kredytów obrotowych na finansowanie bieżącej
działalności z dopłatami do oprocentowania i z gwarancją ich spłaty.
Kredyty udzielane są przez banki współpracujące z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Ze środków
Funduszu Gwarancji Rolnych (utworzonego ze środków PROW 2014-2020) będą stosowane przez
12 miesięcy dopłaty do oprocentowania kredytów w wysokości 2% w skali roku oraz będzie udzielana
gwarancja ich spłaty na okres:
– 39 miesięcy (okres spłaty kredytu 36 miesięcy + dodatkowe 3 miesiące) dla kredytu odnawialnego;
– 51 miesięcy (okres spłaty kredytu 48 miesięcy + dodatkowe 3 miesiące) dla kredytu nieodnawialnego.
Na podstawie ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie
płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych
innych ustaw stosowane są dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych między
innymi podmiotom prowadzącym działalność w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych,
a zatem również producentom rolnym prowadzącym działy specjalne produkcji rolnej, które znalazły
się w trudnej sytuacji finansowej w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych
wynikających z rozprzestrzeniania się zakażeń COVID-19.
Stosownie do przepisów ww. ustawy kredyty obrotowe odnawialne lub nieodnawialne z dopłatami do
oprocentowania są udzielane na warunkach komercyjnych, natomiast z Funduszu Dopłat do
oprocentowania są realizowane dopłaty do oprocentowania w wysokości:
– 2% w przypadku mikroprzedsiębiorców, małych lub średnich przedsiębiorców,
– 1% w przypadku dużych przedsiębiorców.
Kredyty są udzielane przez banki, które mają stosowną umowę z Bankiem Gospodarstwa Krajowego.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego
zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.
U z 2015 r. poz.187 z późn. zm.) producenci rolni, którym zagrażała utrata płynności finansowej
w związku z ograniczeniami na rynku rolnym w związku z epidemią COVID – 19 i którzy odczuwali
skutki finansowe zeszłorocznej suszy, huraganu, gradu, ulewy, wiosennych przymrozków i powodzi, a
ich wnioski o pomoc złożone w 2019 r. w związku z wystąpieniem tych niekorzystnych zjawisk, nie
zostały rozpatrzone, mogli w 2020 r. ubiegać się pomoc zastępującą pomoc w formie de minimis.
Na realizację powyższe pomocy wydatkowano 396,7 mln zł.
Ponadto na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu
i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa posiadacze
co najmniej 50 sztuk chryzantem doniczkowych lub 200 sztuk chryzantem ciętych w fazie pełnej
dojrzałości, które nie zostały sprzedane w związku z wprowadzeniem od dnia 31 października 2020 r.
do dnia 2 listopada 2020 r. zakazu wstępu na teren cmentarzy, mogli złożyć do dnia 6 listopada 2020 r.
do kierownika biura powiatowego Agencji, wnioski o udzielenie pomocy. A zatem przedmiotową
pomocą byli objęci zarówno producenci rolni jak i podmioty zajmujące się obrotem chryzantemami.
Stawki powyższej pomocy ustalone zostały na poziomie:
– 20 zł za sztukę chryzantemy doniczkowej,
– 3 zł za sztukę chryzantemy ciętej.
Dla celów udzielania przedmiotowej pomocy przyjęto jednolite stawki w formie ryczałtu, opartego o
koszty produkcji 1m2 roślin ozdobnych w tunelach i oczekiwanego dochodu na poziomie 11%. Na
realizację przedmiotowej pomocy wydatkowano 77,6 mln zł.
Producenci świń, którym zagraża utrata płynności finansowej w związku z ograniczeniami na rynku
rolnym spowodowanymi epidemią COVID-19 oraz nie otrzymali pomocy udzielanej z udziałem
środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 w związku z epidemią COVID-19
na wnioski złożone do dnia 7 listopada 2020 r oraz nie złożyli wniosków o pomoc z programu pomocy
dla producentów świń prowadzących produkcję na obszarach ASF, na podstawie przepisów
rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych
zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa byli uprawnieni do otrzymania pomocy ze
środków krajowych.
Warunkiem niezbędnym do otrzymania pomocy było posiadanie średnio co najmniej 21 świń dziennie
w okresie od dnia 1 marca do dnia 15 lipca 2020 r. zarejestrowanych w rejestrze zwierząt gospodarskich
oznakowanych i siedzib stad o którym mowa w przepisach o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.
Rejestr zwierząt gospodarskich oznakowanych prowadzi ARiMR w systemie informatycznym.
Pomoc ustalono w formie ryczałtu na gospodarstwo rolne w podziale na 3 grupy w zależności od ilości
utrzymywanych świń:
1) 4 500 zł – przy utrzymywaniu średnio dziennie co najmniej 21 świń i nie więcej niż 50 świń,
2) 14 900 zł – przy utrzymywaniu średnio dziennie powyżej 50 świń i nie więcej niż 200 świń,
3) 23 800 – przy utrzymywaniu średnio dziennie powyżej 200 świń.
Wysokość pomocy ustalono na poziomie analogicznym jak w rozporządzeniu PROW traktując, że
projektowana pomoc jest komplementarna do udzielanej producentom świń w obiegu zamkniętym na
podstawie rozporządzenia PROW.
Producenci świń mogli składać wnioski o pomoc do biur powiatowych Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa do dnia 20 grudnia 2020 r.
Założono, że proponowana pomoc może być kumulowana z pomocą udzielaną z tytułu prowadzenia
innych niż produkcja świń w cyklu otwartym kierunków produkcji na podstawie rozporządzenia PROW,
przy czym łączna kwota pomocy nie może przekroczyć równowartości w złotych kwoty 7 000 euro.
Zastosowany zostanie kurs EUR/PLN na dzień udzielenia pomocy.
Zgodnie z danymi Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wnioski o powyższą pomoc
zostały złożone na kwotę 137,9 mln zł. Natomiast na realizację powyższej pomocy zaplanowano
221,8 mln zł.
Ponadto zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie
szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa producenci rolni prowadzący chów lub hodowlę świń na obszarach z ograniczeniami, mogą
ubiegać się o nieoprocentowane pożyczki na sfinansowanie nieuregulowanych zobowiązań
cywilnoprawnych, które zostały podjęte w związku z prowadzeniem przez producenta świń działalności
rolniczej na obszarach występowania ASF.
Kwota udzielonych producentowi świń pożyczek nie może przekroczyć kwoty ww. zobowiązań
cywilnoprawnych i wynosić więcej niż:
• 50.000 zł na siedzibę stada, w której w 2016 r. było utrzymywanych średniorocznie do 50 sztuk świń;
• 100.000 zł na siedzibę stada, w której w 2016 r. było utrzymywanych średniorocznie powyżej 50 do
100 sztuk świń;
• 300.000 zł na siedzibę stada, w której w 2016 r. było utrzymywanych średniorocznie powyżej 100 do
500 sztuk świń;
• 500.000 zł na siedzibę stada, w której w 2016 r. było utrzymywanych średniorocznie powyżej 500 do
1000 sztuk świń;
• 1.000.000 zł na siedzibę stada, w której w 2016 r. było utrzymywanych średniorocznie powyżej 1000
sztuk świń.
Pożyczka jest udzielana przez ARiMR maksymalnie na 10 lat, a za jej udzielenie Agencja nie pobiera
żadnych opłat. Pomocą państwa są nieopłacane przez pożyczkobiorców odsetki od udzielonej pożyczki.
Powyższa pomoc udzielana jest w formule de minimis.
W odniesieniu do rynku mięsa drobiowego należy nadmienić, że pomimo niesprzyjających warunków
(wystąpienie grypy ptaków i COVID-19), sytuacja na tym rynku jest stabilna a ceny korzystne.
W okresie 15-21.03.2021 średnia cena skupu kurcząt typu brojler ukształtowała się na poziomie
3,61 zł/kg – w relacji tygodniowej była wyższa o 0,8%, w relacji miesięcznej wzrosła o 3,6%, a w skali
roku wzrost wyniósł 5,9%. Średnia miesięczna cena skupu kurczaków typu brojler w lutym 2021 r.
wyniosła 3,47 zł/kg i wzrost tej ceny do analogicznego okresu 2020 r. (przed wystąpieniem ograniczeń
związanych z wystąpieniem COVID-19) wyniósł 11 gr (3,3%).
Ceny skupu żywca indyczego, jak również ceny sprzedaży tego rodzaju mięsa uległy wyraźnej
poprawie.
Biorąc pod uwagę aktualną sytuację cenową na runku mięsa drobiowego, ewentualne wnioskowanie do
KE o podjęcie interwencji na tym rynku nie znajduje uzasadnienia merytorycznego.
W przypadku rynku wieprzowiny sytuacja po ubiegłorocznym głębokim spadku cenowym
spowodowanym ograniczeniami związanymi z pandemią COVID-19 oraz potwierdzeniem
afrykańskiego pomoru świń w Niemczech, uległa wyraźnej poprawie. Od 2. tyg. br. cena skupu żywca
wieprzowego notowała trend wzrostowy do poziomu 5,43 zł/kg w 11.tyg. br (15-21.03.2021), co
oznacza wzrost o 25,6% w ciągu miesiąca oraz wzrost o 41,4% w porównaniu z ceną oferowaną na
początku roku. W ocenie bieżącej sytuacji na rynku wieprzowiny na poziomie Komisji Europejskiej
podkreślane są pozytywne trendy, w tym odwrócenie spadkowych trendów w cenach skupu świń,
wysokie ceny prosiąt i warchlaków oraz spadek średniej masy ubijanych świń, co wskazuje na brak
zatorów w ubojach. Komisja nie przewiduje w chwili obecnej podjęcia działań interwencyjnych na
rynku, jak również pomocy finansowej dla producentów świń.
Odnosząc się do rynku owoców i warzyw, bieżąca analiza sytuacji na rynkach tych produktów nie
wskazuje, aby kondycja tej branży uległa znaczącemu pogorszeniu w następstwie pandemii COVID-19.
Co prawda popyt na owoce i warzywa generowany przez kanał HoReCa (hotele, restauracje, catering)
pozostaje ograniczony w związku z nałożonymi restrykcjami i obostrzeniami, jednak spadek ten nie
skutkuje destabilizacją relacji popytowo-podażowych na tych rynkach, która przejawiałaby się istotnym
spadkiem cen oferowanych producentom.
Producenci owoców i warzyw jako producenci rolni działający na jednolitym rynku UE mogą korzystać
z istniejących instrumentów wsparcia (finansowanych z budżetu UE) dostępnych w ramach Wspólnej
Polityki Rolnej jedynie dla sektora rolnego.
Jednym z podejmowanych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi na rynku owoców i warzyw
działań systemowych, jest wdrażanie instrumentu WORR w zakresie zrzeszania się producentów
owoców i warzyw w organizacje producentów, które stosownie do ww. uregulowań powinny być
podstawowym filarem funkcjonowania tego rynku. Główną rolą organizacji producentów jest
wzmocnienie pozycji rynkowej i stabilizacja dochodów producentów będących ich członkami poprzez
planowanie i dostosowywanie produkcji do popytu, koncentrację podaży i poprawę wprowadzania
produktów do obrotu, a także optymalizację kosztów produkcji, oferowanie pomocy technicznej. Co do
zasady, organizacje producentów są zobowiązane do zagospodarowania całości produkcji dostarczonej
przez swoich członków.
Producenci owoców i warzyw zrzeszeni w organizacjach producentów od lat posiadają narzędzia
pozwalające na skuteczne ograniczenie niekorzystnego wpływu kryzysu na ich sytuację ekonomiczną.
Stosownie do ww. uregulowań prawnych wyłącznie organizacje producentów owoców i warzyw, jako
jednostki odpowiedzialne za skuteczne równoważenie relacji popytowo-podażowych na rynkach
poszczególnych produktów sektora owoców i warzyw, mają możliwość zastosowania działań z zakresu
zarządzania kryzysowego oraz zapobiegania kryzysom (obejmujących między innymi wycofanie
produkcji z rynku; w odniesieniu do każdego produktu wycofanie z rynku nie może przekraczać 5%
ilości tego produktu sprzedanej przez daną organizację producentów), korzystając jednocześnie ze
wsparcia finansowego na ich realizację. Działania te mogą polegać m.in. na przeprowadzaniu operacji
skutkujących ograniczeniem podaży produktów, których rynek znalazł się w sytuacji kryzysowej lub
jest zagrożony taką sytuacją. Podejmowane przez organizacje producentów owoców i warzyw działania
w ramach zarządzania kryzysowego oraz zapobiegania kryzysom, skutkujące ograniczeniem podaży,
które przekładają się na zahamowanie spadku cen, mają korzystne oddziaływanie na wszystkich
uczestników rynku reprezentujących podaż. Producenci mogą oferować swoją produkcję na rynku
bardziej zrównoważonym dzięki działaniom zarządzania kryzysowego i zapobiegania kryzysom,
uzyskując wyższe ceny niż na rynku zdestabilizowanym wskutek nadmiernej presji podaży.
Ww. działania z zakresu zarządzania kryzysowego stanowią zatem szybką i skuteczną odpowiedź na
destabilizację rynku, która może być spowodowana różnymi czynnikami, m.in. np. pandemią
COVID-19.
Działania, o których mowa mogą być realizowane w ramach programów operacyjnych ww. organizacji.
Przepisy UE przewidują wsparcie finansowe na dofinansowanie realizowanych przez organizacje
producentów programów operacyjnych. Pomoc przyznawana tym podmiotom może wynosić 4,1%
wartości produkcji sprzedanej przez daną organizację producentów. Pułap ten może zostać zwiększony
do 4,6%, jeśli organizacja realizuje środki zarządzania kryzysowego. Wsparcie to ograniczone jest do
50% założonego przez organizacje funduszu operacyjnego, przy czym na działania z zakresu
zarządzania kryzysowego oraz zapobiegania kryzysom przeznaczyć można maksymalnie jedną trzecią
funduszu operacyjnego (tj. środków finansowych, jakimi dysponuje organizacja producentów owoców
i warzyw na realizację programu operacyjnego). Działania możliwe do wdrożenia w ramach programów
operacyjnych są zawarte w opracowanej przez MRiRW „Strategii krajowej dla zrównoważonych
programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw oraz zrzeszeń organizacji
producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2018-2022” (Dz. Urz. MRiRW z 2017 r., poz. 70).
Ponadto rolnicy i domownicy ubezpieczeni w KRUS mogą obecnie skorzystać z następujących
świadczeń, zgodnie z :
1) ustawą z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem,
przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi
sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2020 r., poz. 1842 tj.), rolnikowi
i domownikowi, o których mowa w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym
rolników (Dz. U. z 2020 r. poz. 174), w sytuacji objęcia obowiązkową kwarantanną, nadzorem
epidemiologicznym lub hospitalizacją w związku z COVID-19, przysługuje zasiłek w wysokości 50
proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października
2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2018 r. poz. 2177 oraz z 2019 r. poz. 1564).
Świadczenie przyznawane jest przez KRUS;
2) rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 marca 2020 r. zmieniającym
rozporządzenie w sprawie określenia wysokości jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku
przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej oraz zasiłku chorobowego (Dz. U. 2020r., poz.
486) rolnikowi ubezpieczonemu w KRUS przysługuje zasiłek chorobowy w kwocie 15 zł za każdy
dzień czasowej niezdolności do pracy trwającej nieprzerwanie nie dłużej niż 14 dni, jeżeli ta
niezdolność jest spowodowana zakażeniem lub chorobą układu oddechowego oznaczonymi
w zaświadczeniu lekarskim jako U07.1 COVID-19, zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją
Chorób i Problemów Zdrowotnych. To świadczenie przyznawane jest przez KRUS rolnikom
objętym izolacją z powodu zachorowania na COVID-19. W pozostałych wypadkach wysokość
dziennej stawki wynosi niezmienne do wielu lat 10 zł. Obowiązywanie podwyższonej stawki
dziennego zasiłku chorobowego przedłużone zostało rozporządzeniem z dnia 23 września 2020 r.
zmieniającym rozporządzenie w sprawie określenia wysokości jednorazowego odszkodowania
z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej oraz zasiłku chorobowego
(Dz.U. 2020 r., poz. 1664) na okres obowiązywania na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej stanu
epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia
2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi w związku z zakażeniami
wirusem SARS-CoV-2 (Dz. U. z 2019 r. poz. 1239, z późn. zm.)
3) rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 26 marca 2021 r. w sprawie określenia dłuższego okresu
pobierania zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19 (Dz. U. poz. 558), od 29 marca
do 11 kwietnia 2021 r. ponownie przysługuje zasiłek opiekuńczy dla ubezpieczonego w KRUS
rodzica lub opiekuna. Zasiłek opiekuńczy przysługuje w przypadku zamknięcia z powodu COVID-
19 żłobka, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do której uczęszcza dziecko, ubezpieczonym
rolnikom i domownikom z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
– dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat,
– dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu
niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub
orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego.
Zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwać więc w przypadku, gdy placówki są nadal zamknięte ze
względu na COVID-19 oraz w sytuacji, gdy placówka która wznowiła naukę/opiekę stacjonarną,
zostanie zamknięta lub jej funkcjonowanie, mimo, że jest otwarta, zostanie ograniczone ze względu
na nieprzewidziane zamknięcie klasy, oddziału, a więc w przypadku gdy nie będzie możliwości
zapewnienia opieki nad dziećmi lub osobami dorosłymi niepełnosprawnymi.